Za twórcę rasy uważany jest lord Tweedmouth (sir Dudley Marjoribanks), który w XIX wieku z powodzeniem zajął się eksperymentami hodowlanymi, przy czym szczegóły jej pochodzenia stanowią do dziś źródło konfliktów między kynologami.
Pierwsza wersja dotycząca jej powstania mówi ze podstaw rasy należy szukać wśród owczarków rosyjskich. Niektóre źródła podają też rosyjskie psy cyrkowe – ale czy psy cyrkowe uznać można za rasę, to już inna sprawa. Podobno lord Tweedmouth spotkał w Brighton cyrk z Kaukazu, w którym występowały psy o sierści barwy miodowej. Tak zachwyciły one lorda swym posłuszeństwem, że za bardzo wysoką cenę, po wielu godzinach targowania się zakupił osiem psów do swej szkockiej posiadłości. Na Kaukazie psy te miały być używane do pilnowania stad, natomiast w Szkocji – do aportowania upolowanego ptactwa z wody.
W 1854 roku Dudley Coutts Marjoribank, który dziesięć lat później zyskał tytuł Lorda Tweedmouth, zakupił leżący niedaleko jeziora Loch Ness przepiękny majątek Guisachan House w hrabstwie Inveneshire. Faktem jest, że w połowie lat 60. dziewiętnastego wieku Lord Tweedmouth odwiedził w Brighton cyrk i zachwycony występem grupy psów, zaprosił jej treserów do Guisachan. Potwierdził to niejaki Duncan MacLean, syn strażnika łowieckiego zatrudnionego w tamtym czasie w Guisachan. Rzeczywiście gościli w majątku rosyjską grupę cyrkową i to mogłoby potwierdzać rosyjski rodowód Golden Retrievera.
Bardziej prawdopodobną i w miarę rzetelnie udokumentowaną jest inna teoria mówiąca o powstaniu rasy. Wynika z niej, że przodkami golden retrievera były psy nie istniejących już dziś ras- tweed water spaniele i wavy coated retrievery.
W 1952 roku lord Ilchester kuzyn lorda Tweedmouth, opublikował jego archiwa zawierające m.in. starannie prowadzone księgi rodowodowe.
Wynikało z nich jasno, ze rasę stworzył w XIX wieku lord Tweedmouth (Sir Dudley Marjoribanks), krzyżując zakupionego od szewca z, Brighton żółtego reproduktora Nous, z sukę Belle rasy tweed water spaniel. Z krzyżówki tej urodziło się czworo szczeniąt: Ada, Cowslip. Crocus i Primose. Byli to przodkowie goldena. Ich potomstwo było kojarzone z czarnym wavy coated retrieverami, tweed water spanielami oraz seterami irlandzkimi i bloodhoundami.
A wszystko zaczęło się tak. Pewnego popołudnia 1860 r. Lord Tweedmouth, spacerujący wraz ze swoim synem po Brighton, napotkał szewca z przepięknym, młodym, o żółtej, falistej okrywie retrieverem. Szewc ten nabył owego psa od dozorcy Obed Miles należącego do Lorda Chichester ze Stanmer za…. długi. Był to jedyny żółty samiec z miotu Black Wavy Coat Retrieverów. Nie było w tym nic szczególnego. W owych czasach często w miotach Wavy Coated pojawiały się szczenięta o umaszczeniu określanym jako wątrobiane, choć obejmowało ono skalę barw od piaskowej przez żółtą, czerwonawą – do brązowej. Lordowi Tweedmouth spodobał się ten pies, odkupił go od szewca i nazwał Nous (od Celtyckiego „Wisdom” – „Mądrość”). W ten oto sposób Nous wszedł do Ksiąg Hodowlanych Lorda Tweedmouth. Pies ten doskonale pływał i świetnie sprawował się na polowaniu. W 1868 r. Nous pokrył Belle (Tweed Water Spaniel), Trzy żółte szczenięta z tego krycia stały się fundamentem, na którym zbudowano rasę. Podstawowym celem hodowli Lorda Tweedmouth było utrzymanie żółtego umaszczenia. Księgi Hodowlane wykazują, jak rozważnie były planowane krycia od pierwszego (1868 r). do ostatniego miotu (1889 r).
W Wielkiej Brytanii wielu hodowców starało się upowszechnić tę rasę. Mrs Charlesworth jako pierwsza hodowała goldeny, natomiast Lord Hareourt po raz pierwszy pokazywał je na wystawach i przyczynił się do stworzenia klubu rasy. Jego psy wzmocniły również, cechy typowej dla goldenów budowy. Powstała rasa była rejestrowana i wystawiana jako złocisty flatcoat (gładkowłosy)do 1913r. Wtedy to Angielski Związek Kynologiczny (Kennel Club) uznał retrievera za odrębną rasę i zaczęto nazywać go złotym(golden) lub żółtym (yellow) retrieverem. Wreszcie w 1920r. ustalono nazwę golden retriever obowiązującym do dzisiaj.
Można powiedzieć, że od czasu swojego debiutu na wystawie w 1908r. ten inteligentny pies cieszy się dużą popularnością i ustaloną renomą na całym świecie. W 1960 r. Kennel Club oficjalnie uznał księgi hodowlane Lorda Tweedmouth jako dowód pochodzenia rasy Golden Retriever.
Golden Retriever jest w Polsce rasą młodą. Pierwszym miotem urodzonym w Polsce (nie licząc szczeniąt urodzonych w ambasadach) był miot urodzony w oddziale toruńskim, w hodowli Rancho Wolna Europa pana J. Nowickiego w roku 1990, po duńskiej suce i duńskim psie.
